Komentarz edytorski

Wczesny utwór Kochanowskiego, którego pierwodruk ukazał się w 1612 r. w Krakowie, w oficynie Andrzeja Piotrowczyka. Został napisany prawdopodobnie na śmierć ukochanej Stanisława Fogelwedera – Aviprata (zob. niżej). Metrum: heksametr daktyliczny. [AGP]

Por. Catull. III 1„Lugete, o veneres cupidinesque”; Sen. Min. Agam. 659-661: „Troades  lugete gemitu”. [AGP]

Por. Apul. Met. 34: „me iam quasi peremptam lugere debuistis”. [AGP]

Nymphae – nimfy, boginie uważane za córki Zeusa. Zamieszkiwały rzeki, źródła, morza, góry, groty, gaje i łąki. [AGP]

Por. Catull. II 1, III 4: „Passer, deliciae meae puellae”, XXXII 1: „meae deliciae”. [AGP]

Musa – Muza, jedna z dziewięciu córek Jowisza i Mnemozyny, zwanych też Pierydami i Kamenami. Każda opiekowała się określoną dziedziną sztuki lub nauki. Towarzyszki Apollina, ich stałą siedzibą był Helikon i Parnas. [AGP]

Por. Eobanes Hessus Theocr. XIX 11: „Dicite Sicelides lugentes dicite Musae”. Refren w postaci wezwania muz, zalecany przez poetyki renesansowe. [AGP]

Persephona – Persefona, córka Zeusa i Demeter, żona władcy podziemii Hadesa, z którym przebywała jedną trzecią roku, pozostały czas spędzała z matką na ziemi. [AGP]

Dis – rzymski Pluton, utożsamiany z Hadesem, greckim bogiem podziemi. [AGP]

Por. Sen. Min. Agam. 660: „opaca Ditis loca”. [AGP]

Itys – syn Prokne i Tereusa, zabity przez matkę i jej siostrę Filomelę (zob. Philomela) Sen. Min. Agam. 670nn. Przywołanie mitu przez chór, aby pokazać Kasandrze, że nieszczęścia jej domu są większe od tych, które dotknęły mitycznego Itysa etc. [AGP]

Philomela – Filomela, siostra Prokne, żony Tereusa. Uwiedziona przez Tereusa, w akcie zemsty zabiła wraz z Prokne jej syna Itysa i podała w potrawie do zjedzenia jego ojcu. Bogowie na prośbę sióstr zamienili Filomelę w jaskółkę, Prokne w słowika a Tereusa w dudka. [AGP]

hirundo – jaskółka (zob. Philomela) [AGP]

Echo – górska nimfa z orszaku Artemidy. Skazana przez Herę na powtarzanie ostatniego słowa rozmawiającej z nią osoby, nie mogła się z nikim porozumieć. Nieszczęśliwie zakochana w Narcyzie, umarła ze zgryzoty. Por Ov. Met. III 356–400. [AGP]

Sappho – Safona (ok. 628–568 p.n.e), najsławniejsza poetka starożytnej Grecji. Urodziła się w Mitylenie na wyspie Lesbos. Pochodziła z arystokratycznej rodziny. Twórczość zawarta przez nią w dziewięciu księgach zachowała się we fragmentach. Wprowadziła do liryki eolskiej tzw. strofę saficką. Tworzyła głównie hymny, pieśni weselne i miłosne. [AGP]

Corinna – Korynna (VI–V w. p.n.e), grecka poetka liryczna z Tangary w Beocji. Była autorką pieśni miłosnych, religijnych, dla chórów dziewcząt oraz epigramów. [AGP]

Por. Verg. Ecl. V 20: „Extinctum Nymphae crudeli funebre Daphnim”. [AGP]

Naiades – Najady, nimfy źródeł i rzek. [AGP]

Napeae – Napeje, nimfy dolin i lesistych parowów. [AGP]

Cupido – Kupido, rzymski bożek miłości, utożsamiany z Amorem, bądź z greckim Erosem. Według starszych mitów zrodził się z Chaosu, według poźniejszych był synem Aresa i Afrodyty. [AGP]

Por. Ov. Am. II 6, 27: „optima prima fere manibus rapiuntur avaris”. [AGP]

Dione – bogini deszczu i źródeł, według Homera matka Afrodyty. [AGP]

Filis – Filida, w utworze uosobienie brzydoty. [AGP]

Pluto – Pluton, rzymski bóg podziemii, utożsamiany z greckim Hadesem. [AGP]

Por. Tib. El. III 5, 20: „modo nata mala vellere poma”. [AGP]

Parcae – Parki, boginie losu (greckie Mojry). Trzy córki Gai (Ziemi) i Nocy: Kloto (prządka), Lachesis (obdarzająca) i Atropos (nieunikniona). Przędły nić ludzkiego życia i ucinały w chwili śmierci. [AGP]

Clotho – Kloto (zob. Parcae). [AGP]

Ereb – najciemniejsza głębia podziemnego śwaita cieni, Hadesu. [AGP]

Lachesis (zob. Parcae). [AGP]

Avipratus – Stanisław Fogelweder (1525–1603). Pochodził ze szwajcarskiej rodziny kupieckiej. Był archidiakonem warszawskim, posłem polskim w Madrycie, kanclerzem nadwornym królowej Anny Jagiellonki i sekretarzem Króla Stanisława Augusta. [AGP]

Orpheus – Orfeusz, mityczny śpiewak i poeta z Tracji. Według mitów miał swoją grą poruszać kamienie i poskramiać dzikie zwierzęta. [AGP]