GALLO CROCITANTI AMOIBH

Et tamen hanc poteras mecum requiescere noctem,

    Nec dubiis vitam committere, Galle, tenebris.

    State viri: quae causa fugae? Non Trinacris haec est

    Ora, nec infames funesto vespere terrae.

    Sarmatia est, quam, Galle, fugis, fidissima tellus

    Hospitibus; fastum tantum impatiensque Tyranni

Sarmatia est, cui verba prius, nunc terga dedisti,

    Continuasque fugam, quasi musca agitere canina.

    State viri, causamque fugae saltem edite vestrae.

Frigus et acre gelu quereris: quid ego audio? Gallus

    Arctoas hiemes horret, gelidasque pruinas,

    Ille inquam Gallus, genus alto a sanguine Teucrum,

    Quique minabatur nuper, modo sceptra vocarent

    Venturum excidio Moschis equitesque Tatarros

    Riphaeos ultra montes, glacialiaque ultra

    Aequora submoturum armis: ita volvere Gallos.

Atqui, Galle, prius quam sit tibi copia Moschi,

    Et prius in Scythia tua quam tentoria figas,

    Perque lacus magnos, perque humani inscia cultus

    Arva, nivesque altas glaciemque et flumina vasta

    Ire necesse habeas, et densas ducere turmas.

    Ut tibi non tantum cum Moschis atque Tatarris

    Sit depugnandum; sed hiems quoque saeva domanda

    Et Boreas raptor, bellatori aemulus Austro.

Nunc o Galle domi friges, et deses ad ignem

    Contractis torpes membris: si bella vocarent,

    Quid faceres? Fugeres: quod nunc facis hoste remoto.

    O vere Galli: nam quorsum est dicere Gallae

    Maeonio ritu; Galli, inquam, quaerite coelumque

    Mitius, et patriam cursum convertite ad Idam.

    Tympana quo raucoque vocat vos tibia cantu,

    Et thiasus tremulis ululans per Dindyma linguis,

    Ite sacrum aucturi numerum, famulique Cybelles,

    Magnam semimari matrem stipate corona.

    Terra viros haec poscit, hiems quos nulla fatiget,

Et Boreas nullus glaciem ructansque spuensque.

Ante tamen tetras dabitur quam spernere terras,

    Aeternoque gelu damnatas effugere oras,

    Galle, tibi: potius quam saevo Aquilone rigescas

    Et stes in glaciem duratus, uti Niobe olim

    In silicem; dignare illa admiranda domorum

    Claustra subire hospes, gelidosque recalfacere artus,

    Nec, bonus, aversere hypocausta calentia: neu quod

    Foemina cum pueris cubat una, susque nefrendes

    Propter alit, stabulant vituli; gallos quoque, amice,

    Claudimus his iidem septis, totamque cohortem,

    Ni faciamus, hiems leviter praefocet amictos.

Nam quod me fastus levitatisque arguis, id tu

   Consilio hoc fecisse vafer mihi, Galle, videris:

   Ut vitia haec, quae sunt ita vestra et propria vobis

   Ater uti corvo color et color albus olori,

   Mecum partiri cupias ac parte levari

   Invidiae, morum si gens foret ulla reperta

   Consimilis vestrum; sed enim volvenda supersunt

   Multorum secla annorum, immensamque fugacis

   Vim Tiberinus aquae prius egeret in mare Tuscum,

   Quam de Sauromata Gallus persuadeat id, quod

   De Gallis toti iam dudum innotuit orbi.

Vel nunc quos ludos mundo spectante dederunt!

   Collibuit regem fieri; sed singula longum est

   Commemorare: manet seros ea cura nepotes.

   Nostrae decurrent spatio breviore Camenae,

   Cursorumque prement sua per vestigia Gallum.

Perpoti mensis instertimus: immo ita somnum

Demersi fuimus (nam quis sperasset) in altum,

   Ut cum per tacitam subrepsis moenia noctem

   Tota cohors atque immissis fugeretis habenis,

   Nostrum sentiret nemo, vigilesque lateret.

Atque ego, Galle, quidem fateor, neque forsitan ipse

   Inficias ibis; vos summo hominumque Deorumque

   Applausu exceptos, passimque agitata per urbes

   Adventu vestro convivia: nec puduisse

   Sauromatam pictis redimitum tempora sertis

   Ad cytharam saltare rudem, Bacchoque madere,

   Quippe ut Galle fidem faceret tibi simplicis atque

   Non fucati animi: quo confidentius et tu

   Laetum ageres convivam, epulis acceptus amicis.

   Tu vero ingratus, fugitivus, barbarus, hospes

   Officium in vitium trahis, et temeto conspergis

   Non tantum me, sed proprios etiam ebrie versus.

Quod si peccaturus eram (peccasse etenim me

   Sentio, qui ingratos ita sum complexus amice)

   Est quod agam meritas diis longa in secula grates,

   Hunc animi errorem in patria, non Gallico in orbe

   Obiectum nobis, ubi Liber largius haustus

   Sanguine pensatur, famosaque coena Tyranni

   Vita emitur, neque sopitos semel expergisci

   Fas iterum est, sed producendi ad funera somni,

   Funera per summas volvenda cruenta fenestras.

Huic similem saltum, si Galle tibi optio detur,

   Eligeres saliendum, an malles victus Iaccho

   Ridicula subter mensas cecidisse ruina?

Unde autem tibi sit paupertas tam cito nostra

Cognita, mirari nequeo satis, optime Galle.

   Per breve enim certe nobiscum tempus eratis,

   Nec spatium explorandi habuistis, si qua Polono

   Terra ferax frugum, si quod mare, si qua metalla,

   Munitaeve forent urbes. Quod si voluisses

   Durare, et paucos regioni impendere menses

   Lustrandae; ut forsan non omnia, quae tibi Galle

   Deliciis innutrite luxuque fluenti

   Sufficerent, invenisses; ita perspicuum esset

   Absque ope Gallorum sat felicem esse Polonum.

   Quid causae est igitur, visos tibi nos ita egenos?

Galli cum Henricum videre ad sceptra vocari

   Sarmatiae, sic omnino persuasum habuere,

   Ut quisque Arctoum Gallus cum rege sub astrum

   Venisset, etiamsi Gallinaceus esset.

   Sic eum oportebat ditari, aurique potentem

   Fortunam mutare, colique a Rege secundum,

   Sauromatis Heroas admirantibus illos

   Certatimque auro donantibus. Hanc ubi frustra

   Spem se aluisse vident, natibusque incedere nudis,

   Magnanimos Heroas et, velut ante; necesse,

   Paupertatis nos damnent, Irosque salutent,

   Vulpes ut trabe dependens farcimen ab alta

   Restim appellabat, quod contrectare nequibat.

Atque haec Arctous tibi mutua, Galle, Polonus

   Respondet, pensatque malo mala carmina versu.

   Quod superest ave pernici fuge: nec mihi tam ater

   Sol unquam surgat, purumque infuscet Olympum,

   Ut retulisse gradum et fines tetigisse Polonos

   Dicaris: procul haec avertant tempora Divi,

   Et nostris utriusque advertant vocibus aures,

   Ut tua si unius non possint vota valere,

   Vota duum valeant, aeternumque improbus absis.

   Quod si regnandi teneat vos tanta libido,

   Magna suum potius vobis Germania regnum

   Deferat: ut sceptris insignitosque coronis

   Clam fugere in patriam, titulosque referre fugaces

   Ipse quoque aspiciat Rhenus, quod Vistula vidit.

 

transkrypcja: Albert Gorzkowski